Aport (wkład niepieniężny)
Udziały i
akcje w spółkach prawa handlowego mogą być obejmowane nie tylko
za
gotówkę,
ale również w zamian za tzw. wkłady niepieniężne
(aporty), czyli prawa majątkowe inne niż środki pieniężne.
Jaki jest skutek wniesienia określonych praw aportem?
Wniesienie wkładu niepieniężnego oznacza - jeżeli umowa nie
stanowi inaczej - przeniesienie na spółkę wszelkich praw do
przedmiotu wkładu, a więc również własności, jeżeli przysługuje
ona wspólnikowi (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
1991.03.14, sygn. akt III CRN 14/91).
Jak wynika z powyższego, do skutecznego wniesienia aportem
pewnych praw majątkowych jest konieczne posiadanie względem
nich statusu osoby uprawnionej do ich wykonywania. Tytułem
ciekawostki warto dodać, że możliwe jest również wniesienie
udziału we współwłasności łącznej. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego
III CZP 49/96 z dnia 22 maja 1996 r., dopuszczalne jest objęcie
udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na zasadzie
współwłasności łącznej, w następstwie podwyższenia kapitału
zakładowego wskutek wniesienia aportu w postaci przedsiębiorstwa
spółki cywilnej przez jej wyłącznych wspólników.
Co może stanowić przedmiot wkładu pieniężnego?
Z zastrzeżeniem przepisów
szczególnych, o których mowa poniżej, zdolność aportową posiadają
wszelkie prawa majątkowe, które
można skutecznie wnieść do spółki (w tym również wnieść poprzez
ich ustanowienie). W szczególności warto zauważyć, że zgodnie
z orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiot aportu stanowić
mogą:
- akcje albo udziały w
innej spółce. W tym jednak wypadku należy pamiętać, że odstąpienie
wszystkich udziałów spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w charakterze wkładu niepieniężnego
na rzecz spółki akcyjnej nie jest równoznaczne z przeniesieniem
własności samego przedsiębiorstwa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
(tak: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21.02.1946 r., II
C 1044/45), bowiem odróżnić należy od siebie prawa korporacyjne
jakie przysługują akcjonariuszowi spółki od prawa do bezpośredniego
rozporządzania przedsiębiorstwem spółki, które przysługuje
jej zarządowi;
- weksel własny z poręczeniem wekslowym, indosowany in blanco,
może być przedmiotem wkładu niepieniężnego, którym wspólnik
pokrywa swój udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
(tak: uchwała Sądu Najwyższego z 20 maja 1992 r., III CZP
52/92);
- przysługujące najemcy prawo najmu lokalu użytkowego może
być przedmiotem wkładu niepieniężnego, którym wspólnik pokrywa
swój udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (tak:
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1993 r., III CZP
21/93).
Są jednak również pewne
wyjątki:
- zgodnie z uchwałą Sądu
Najwyższego z dnia 12 stycznia 2001 r. (III CZP 44/00) niedopuszczalne
jest wniesienie przez
spółdzielnię
do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wkładu niepieniężnego
w postaci jej przedsiębiorstwa (art. 551 k.c.), jeśli wyłącza
to prowadzenie przez spółdzielnię statutowej działalności gospodarczej;
- ponadto w uchwale z dnia 27 marca 2001 r. (III CZP 3/01)
Sąd Najwyższy sformułował tezę, że uprawnienie do otrzymania
rekompensaty za mienie nieruchome pozostawione poza obecnymi
granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie może stanowić wkładu
niepieniężnego (aportu) dla nabycia akcji w spółce akcyjnej;
- inną ważną tezę sformułował M. Celichowski, stwierdzając
że przedmiotem aportu nie mogą być przedmioty majątkowe, których
nie można zaksięgować w bilansie jako aktywa ("Rejent" nr
7-8/1994). Twierdzenie to ma szczególnie istotne znaczenie
w odniesieniu do zbywania wiązek praw i obowiązków, w których
- w zależności od sytuacji - mogą przeważać aktywa albo pasywa.
Jak więc trafnie twierdzi M. Celichowski, przedsiębiorstwo
posiada zdolność aportową, o ile aktywa przedsiębiorstwa przewyższają
pasywa.
Aporty w spółkach osobowych
W przypadku spółek osobowych
kodeks spółek handlowych nie zawiera jakichkolwiek ograniczeń
względem przedmiotu aportów
i dlatego należy przyjąć, że przedmiot aportu może stanowić
własność rzeczy, usługi, świadczenie pracy, a nawet prawa niezbywalne
(jeśli nie są przenoszone na spółkę, ale wnoszone konstytutywnie,
czyli ustanawiane na rzecz spółki).
Spośród spółek osobowych
pewne specyficzne regulacje odnoszą się do spółki komandytowej
oraz spółki komandytowo-akcyjnej.
Stosownie do art. 107 § 1-3 k.s.h., jeżeli wkładem komandytariusza
do spółki jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne,
umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia, jego wartość,
jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie
niepieniężne. Ponadto:
- zobowiązanie do wykonania
pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie
za usługi świadczone przy
powstaniu
spółki nie mogą stanowić wkładu komandytariusza do spółki,
chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa
od wysokości sumy komandytowej;
- jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej
spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały
w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej
spółki akcyjnej.
Aporty w spółkach kapitałowych - zasady ogólne
Stosownie do art. 14 § 1 k.s.h. przedmiotem wkładu do spółki
kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie
pracy bądź usług. W tym kontekście warto jednak podkreślić
specyficzny status użytkowania, które jest prawem niezbywalnym
(254 k.c.), którego wykonywanie można jednak przenieść na inny
podmiot. Z uwagi na tą ostatnią okoliczność użytkowanie może
stanowić aport, którym wspólnik pokrywa swój udział w spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością.
Aport w spółce z o.o.
Zgodnie z art. 158 § 1-3 k.s.h., jeżeli wkładem do spółki
w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład
niepieniężny, umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot
tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również
liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Aporty w spółce akcyjnej
Akcje obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne powinny pozostać
imiennymi do dnia zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne
walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy,
w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, i w ciągu tego okresu
nie mogą być zbyte ani zastawione.
Akcje te w okresie, o którym mowa powyżej powinny być zatrzymane
w spółce na zabezpieczenie roszczeń o odszkodowanie z tytułu
niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań do wniesienia
wkładów niepieniężnych. Roszczeniom tym służy pierwszeństwo
zaspokojenia przed innymi wierzytelnościami nieuprzywilejowanymi.
Powyższych regulacji nie stosuje się do akcji obejmowanych
w razie podwyższenia kapitału w spółkach publicznych oraz wydawanych
w przypadku łączenia, podziału i przekształcania spółek.
Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo
niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.
Potrzebujesz więcej informacji? Doradztwo Skarbiec.Biz oferuje porady prawne dla przedsiębiorców i konsumentów.
Kontakt: doradztwo@skarbiec.biz
Copyright © 2008 Robert Nogacki - Doradztwo Skarbiec.Biz. All Rights Reserved.
|